مقاله چگونگی به وجود آمدن جشن مهرگان

مقاله چگونگی به وجود آمدن جشن مهرگان

چکیده:

در فرهنگ اصیل ایران باستان پنچ جشن با اهمیت وجود دارد كه عبارتند از: نوروز، مهرگان، تیرگان، یلدا و سده. در تقویم ایران باستان كه كوروش كبیر ایجاد كرده بود، هر روز از ماه دارای نامی است و روز شانزدهم هر ماه روز مهر نام دارد. در هر ماه مردم روزی را كه نامش با نام ماه یكی می شد ، جشن می گرفتندو آن روز را گرامی می داشتند. روز مهر از ماه مهر ، روز جشن مهرگان نام دارد.
مهر در معنی لغوی، مهر، محبت و پیوستن معنا دارد و مهرگان نزد برخی اقوام كهن ایرانی از نوروز نیز مهمتر بود و دلایل این اهمیت، منسوب بودن مهرگان به الهه مهر (میترا) بود، كه فرشته مهر و دوستی و عهد و پیمان و مظهر نور و روشنایی بود. و آنچنان تقدسی نزد آریایی ها داشت كه كیش پرستش مهر بوجود آمد و از ایران به بابِل و سپس به اروپا رفت و آیین میترایسم شكل گرفت كه منجر به شكل گیری برخی از طرق عرفانی شد. و در نهایت یكی از سرچشمه های مهم مسیحیت گردید. به عید میترا عید "بغ" نیز می گفتند. چرا كه بغ به معنای خداوند است و بعد ها به میترا تبدیل شده است. جالب است بدانید كه پایتخت كشور عراق كه بغداد نام دارد، یك اسم كاملا پارسی است به معنای خداداد! مهر در اندیشه های كهن واسطه میان فروغ ازلی و فروغ پدید آمده (آفریدگار و آفریدگان) بود و چون مظهر نور بود، به مفهوم خورشید نیز به كار می رفت. مهر حامی صلح و صفا و ضامن عهد و پیمان و همچنین نگهبان كشتزارها و كاشتها و پاسدار مردم و بخشنده آرامش به سرزمین ایران بود. در دوران تسلط آیین زرتشت با اهمیت یافتن مقام اهورامزدا و عمومیت یافتن آیین یكتا پرستی از مقام مهر به تدریج كاسته شد و از آن پس مهر تنها به عنوان فرشته ای بلند پایه ستایش می شد و به ایزد مهر مشهور شد. و مقام او بر بالای كوه تلبرز تصور می شد كه بر گردونه 4 اسبه خویش از كوه خاور به باختر می شتافت. و جهان را سرشار از نور و روشنایی و بركت می ساخت. مهرگان روز بزرگداشت ایزد مهر بود و این جشن ملی در سراسر ایران با شكوه و جلال خاصی برگزار می شد.
...

مهرگان: عید جوانان و آینده سازان
روز های ماه در ایران باستان نام های خاص داشتند و ازجمله روز شانزدهم هر ماه «مهر» بود. بنابراین «روز مهر» در ماه مهر (شانزدهم)، مهمترین روز آیین های مهرگان بود. آیین های مهر (جشن های مهرگان) پس از نوروز، مهمترین عید ملی ایرانیان بوده است. نوروز با بهار و شكوفه و نوید بركت آغاز می شد و مهرگان به خاطر پایان رسیدن كار جمع آوری محصول و آغاز شش ماهه شب های طولانی تر و سرما. «مهرگان» ویژه آیین های سپاسگزاری به درگاه خداوند [اهورامزدا] كه این همه نعمت را به انسان ارزانی داشته و نیز استفاده از این فرصت برای تحكیم دوستی ها، محبت ها و عواطف انسانی بوده است. به نظر بسیاری از مورخان، «مهرگان» آیین الزام ایرانیان به دوستی كردن و مهر ورزیدن به یكدیگر هم به شمار می آید. در گذشته، در روزهای مهرگان (4 تا 6 روز) مردم مهمانی های بزرگ برپا می كردند و پذیرایی با میوه تازه در مهرگان و میوه خشك (آجیل و خشكبار) در نوروز؛ رسم تغییرناپذیر ایرانیان از عهد باستان بوده است. مراسم نوروز در عین حال فرصتی برای بزرگداشت سالخوردگان از سوی جوان ترها و ادای احترام به آنان به پاس خدماتشان بوده و ایام مهرگان بالعكس.